7 września, 2020
7 września, 2020
Wszystko, co widzimy, myślimy i czujemy, jest wynikiem funkcjonowania naszego mózgu. Niektórzy z nas żyją na co dzień z mgłą myślową, depresją czy problemami z koncentracją – częstymi objawami zaburzonej pracy mózgu.
Tego typu symptomy nie są rzadkie, i takich pacjentów jest całe gro, ale nie znajdują ani diagnozy, ani pomocy u lekarzy, których odwiedzają. Są to trudni lub „dziwni” pacjenci, którym lekarze nie są w stanie pomóc. U części z nich przyczyną problemów jest zapalenie układu nerwowego lub bardziej literacko pisząc mają mózg w ogniu.
Nasze mózgi składają się z miliardów neuronów (komórek nerwowych), które działają razem niczym orkiestra, aby dosłownie każdy proces w naszym ciele przebiegał gładko. Niewiele mówi się jednak o innych niż neurony komórkach, a to one z punktu widzenia tego artykułu są nadrzędne. Mowa o komórkach zwanych komórkami glejowymi, które znacznie przewyższają liczbę naszych neuronów (proporcja ok.10 do 1). Kiedyś bardzo długo uważano, że komórki glejowe działają jedynie jako klej dla neuronów. Stąd też nazwa „glia”, która po łacinie oznacza klej. Ale te komórki robią znacznie więcej niż tylko sklejanie innych komórek.
Komórki glejowe działają jak układ odpornościowy mózgu, i bez nich mózg nie mógłby prawidłowo funkcjonować. To one chronią neurony i pomagają im prawidłowo odpalać, ustanawiają barierę krew-mózg i pośrednio mogą zmniejszyć ryzyko chorób takich jak choroba Alzheimera, choroba Parkinsona i innych schorzeń neurologicznych.
Jako komórki odpornościowe, mikroglej monitoruje mikrośrodowisko pod kątem urazów (np. toksyn, patogenów, urazów, uszkodzonych lub niepotrzebnych neuronów itp.) Komórki mikrogleju usuwają też martwe neurony, płytki i inne szczątki komórkowe, które mogą przeszkadzać w transmisji sygnałów neuronowych. Co najważniejsze, mikroglej spełnia podwójną rolę: działa zarówno jako strażnik homeostazy mózgu, jak i jako inicjator uszkodzeń. Komórki są jak broń obusieczna, ponieważ mogą być przyczyną wielu problemów gdy zostaną aktywowane.
W jaki sposób mikroglej wywołuje uszkodzenia? Poprzez nadmierną aktywację. Trwała aktywacja mikrogleju i produkcja neurotoksycznych mediatorów, takich jak cytokiny (np. IL-1β, IL-6 i TNF-α), nie tylko napędza dalszą aktywację i proliferację mikrogleju, ale także propaguje stres nitrozacyjny i oksydacyjny, który może negatywnie wpływać na neurony, mitochondria i przepuszczalność bariery krew-mózg (BBB). Ten proces neurozapalny może nie tylko spowolnić szybkość transmisji nerwów i zmniejszyć przewodnictwo nerwowe, ale także rozpoczyna błędne koło w mózgu, które może ostatecznie doprowadzić do śmierci neuronów.
Nadaktywny mikroglej może również emitować neurotoksyny, które powodują zapalenie mózgu i zakłócają działanie korzystnych neuroprzekaźników, takich jak dopamina i serotonina. Z tego powodu typowy model neuroprzekaźnikowy chociażby depresji często jest błędny. Badania mikrogleju dowiodły, że choroba psychiczna jest chorobą fizyczną, tak jak każda inna choroba. Nadaktywność mikrogleju jest obserwowana w wielu różnych stanach, w tym w lęku, depresji, chorobie afektywnej dwubiegunowej, schizofrenii, chorobie Alzheimera, chorobie Parkinsona i innych.
Zapalenie neurologiczne definiuje się jako reakcję zapalną w mózgu lub rdzeniu kręgowym, która może być zapoczątkowana przez różne bodźce, takie jak infekcja, choroba, uraz, toksyny lub stres . Ta złożona odpowiedź biologiczna obejmuje aktywację rezydujących komórek odpornościowych i produkcję cytokin, chemokin, reaktywnych form tlenu i azotu oraz wtórnych przekaźników.
Pierwsze, wczesne stadium zaburzonej pracy mózgu najczęściej wynika z przejściowego zapalenia mózgu, które ma łagodną postać. Dotyczy to pacjentów, którzy zauważają chwilowe lub przypadkowe epizody mgły mózgowej lub zmian w sprawności umysłowej. Mogą również zauważyć, że w niektóre dni łatwiej się męczą, nawet jeśli nie jest to związane ze zwiększona liczbą obowiązków. Często mogą również zauważyć, że niektóre pokarmy powodują objawy, których nigdy wcześniej nie było. W większości przypadków odpoczynek i unikanie stresu powoduje remisję symptomów. Dobre dni są nadal najczęstsze, a takie złe zazwyczaj przychodzą losowo. Niestety te złe dni są czymś, co ci pacjenci szybko akceptują jako nową rzeczywistość.
Po pewnym czasie pacjenci zauważają, że tych złych dni zaczyna być więcej niż dobrych. U wielu z nich pojawia się depresja, przewlekły ból, niezdolność do koncentracji przez długi czas, brak motywacji czy chroniczne zmęczenie. Takie objawy sugerują przewlekłe chroniczne zapalenie układu nerwowego. Jest to wciąż odwracalne stadium.
Kolejny etap jest tym, w którym mikroglej (przyp. komórki odpornościowe mózgu) zostają uruchomione, powodując przypadkowe uszkodzenie tkanki mózgowej. Komórki mikrogleju najczęściej zostają „pobudzone” z powodu jakiegoś wcześniejszego czynnika wpływającego na pracę mózgu. Może to być na przykład uraz głowy. Każdy, kto miał wstrząs mózgu czy utratę przytomności, najprawdopodobniej ma pobudzone/aktywowane komórki glejowe. To samo może dotyczyć pacjentów po infekcji układu nerwowego.
Oprócz urazowego uszkodzenia mózgu, bezpośrednie wyzwalacze komórek mikrogleju mogą obejmować toksyczne metabolity, drobnoustroje, lipopolisacharydy (LPS), wszelkie substancje neurotoksyczne (zanieczyszczenia, metale ciężkie, leki itp.), Poza tym istotne jest zwyczajne starzenie się, zamknięcie naczyń, niedokrwienie, śmierć komórek i cytokiny zapalne.
Komórki glejowe faktycznie zmieniają swój kształt i funkcję po aktywacji, i pozostają już zmienione. W przeciwieństwie do komórek odpornościowych w pozostałych częściach ciała, które szybko pojawiają się i znikają, te komórki odpornościowe pozostają na całe życie. Po aktywacji komórki glejowe są łatwo stymulowane przez różne czynniki, na które narażony jest człowiek. Wtedy pacjenci doświadczają rzeczywistych objawów fizycznych lub utraty funkcji w wyniku ekspozycji na taki wyzwalający czynnik. Na przykład nie doświadczają już tylko mgły mózgowej, ale dodatkowo mogą dostać migreny lub zawrotów głowy. Takie osoby są często „wrażliwe na chemikalia”. Problem z aktywacją glejową może dotyczyć całego mózgu lub mieć charakter miejscowy, czyli dotyczyć tylko niektórych obszarów mózgu.
Bariera krew-mózg (BBB) jest ważna w utrzymywaniu antygenów (obcych najeźdźców, takich jak wirusy lub bakterie) i toksyn środowiskowych z mózgu. Niestety, w barierze krew-mózg mogą powstawać „przecieki” z różnych powodów, w tym niestabilnego poziomu glukozy we krwi (szczególnie insulinooporności), chronicznego stresu, przewlekłego zapalenia, złego stanu jelit i niekontrolowanej aktywności autoimmunologicznej.
Utrata integralności BBB służy jako główny promotor aktywacji mikrogleju. Utrata integralności BBB może wystąpić w przypadku ekspozycji na alkohol, reakcji na stres, podwyższonej homocysteiny, hiperglikemii, zaburzeń równowagi prostaglandyn i stresu oksydacyjnego. Czynniki te mogą prowadzić do infiltracji przez związki środowiskowe, białka pokarmowe lub organizmy chorobotwórcze, które narażają się na działanie mikrogleju i aktywują reakcję neurozapalną.
Zapalenie obwodowe lub ogólnoustrojowe również przyczynić się do zapalenia mózgu i zaburzeń funkcji poznawczych poprzez wytwarzanie pro zapalnych cytokin. Czynniki wyzwalające mogą obejmować nieodpowiednią dietę, gluten, otyłość, dysbiozę, toksyny środowiskowe, stres czy brak snu. W rej kategorii są również pacjenci z chorobami autoimmunologicznymi. Reakcja zapalna wywołana przez procesy autoimmunologiczne zwiększa aktywność komórek mikrogleju, sprzyjając w ten sposób stanom zapalnym mózgu.
Pacjenci z chorobą Hashimto są dodatkowo narażeni. Hormony tarczycy są integralną częścią zdrowia mózgu. Hormony tarczycy tłumią nadaktywność komórek mikrogleju, a Hashimoto często prowadzi do niskiego poziomu hormonów tarczycy.
Neurologiczna autoimmunizacja jest najbardziej poważną formą zapalenia układu nerwowego. Ma miejsce, gdy układ odpornościowy nie zna już różnicy między własną tkanką neurologiczną organizmu, a obcymi antygenami takim jak bakteria lub wirus.
Stwardnienie rozsiane (SM) jest jednym z typowych przykładów. W SM komórki, które izolują neurony (mielina) są celem ataku, i zostają niszczone, powodując objawy neurologiczne w całym ciele. Jest to stan postępujący i pogarszający się bez odpowiedniej interwencji. Osoby z neurologiczną autoimmunizacją mogą zmagać się z nieodwracalnym uszkodzeniem mózgu lub innych nerwów w organizmie w wyniku pozornie łagodnych i niezwiązanych ze sobą czynników wyzwalających. Na przykład z powodu nadwrażliwości na gluten i nabiał.
Mózg może chorować jak każdy inny organ w ciele. Nie jest to nawet trudne, ponieważ nasz współczesny styl życia, a w tym stres, nieodpowiednia dieta, ekspozycja na toksyny czy niestabilny poziom glukozy, bez najmniejszego problemu są w stanie zaburzyć pracę mózgu. Tak dużo osób dziś ma problemy z pamięcią czy depresją. Czasem może to być niewinne, np. idziesz do pokoju i zapominasz po co, albo nie możesz przypomnieć sobie nazwy ulicy czy nazwiska. Pacjenci zrzucają to na kark nadmiaru obowiązków, a tak naprawdę wielu z nich przejawia już pierwsze symptomy zaburzonej pracy mózgu. Aby cofnąć te zmiany, i zapobiec ich progresji trzeba pracować z kimś kto zna się na zaburzeniach neurologicznych, i nie będzie pacjenta odsyłał do psychiatry, albo na wakacje. Przez długi okres czasu wierzono, że istnieje linia łącząca mózg z ciałem, ale nic takiego nie ma miejsca! Ta utrzymywana wiara w dualizm ciało-umysł trwała od czasów Kartezjusza, i przerażające jest to, że w XXI wieku wciąż choroba psychiczna nie jest traktowana jak każda inna choroba. Tymczasaem mózg choruje w bardzo „fizyczny” sposób, i tacy pacjenci zasługują na taką samą opiekę medyczną jak w każdej innej chorobie.
